تفسیر سوره مبارکه بقره آیه 21 - جلسه 32

تفسیر سوره مبارکه بقره آیه 21 - جلسه 32

حجت الاسلام و المسلمین رضوانی

شرح خطبه مُتَّقین (همّام)

--------------------------------

ادامه مطلب

تفسیر رضوان

نمودار درختی از پایگاه قرآنی رضوان

محکم و متشابه در قرآن کریم

یکی از مباحث بسیار مهم در علوم مرتبط به قرآن بحث آیات محکم و متشابه قرآن است

فهرست مندرجات
۱ - محکم و متشابه در قرآن
۲ - تعریف محکم و متشابه
۳ - پانویس
۴ - منبع

محکم و متشابه در قرآن
[ویرایش]
قرآن مجید آیات خود را به دو دسته محکم و متشابه تقسیم نموده است:
«هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما یَذَّکَّرُ إِلاّ أُولُوا اْلأَلْبابِ»یعنی:«او کسی است که این کتاب را بر تو نازل کرد که قسمتی از آن آیات "محکم" (صریح و روشن) است که اساس این کتاب می باشد، (و هرگونه پیچیدگی در آیات دیگر، با مراجعه به اینها برطرف می گردد) و قسمتی از آن "متشابه" است (آیاتی که به خاطر بالا بودن سطح مطلب و جهات دیگر، در نگاه اول، احتمالات مختلفی در آن می رود، ولی با توجه به آیات محکم، تفسیر آنها آشکار می گردد.) اما آنها که در قلوبشان انحراف است، به دنبال متشابهاتند، تا فتنه انگیزی کنند (و مردم را گمراه کنند) و تفسیر (نادرستی) برای آن می طلبند، در حالی که تفسیر آنها را جز خدا و راسخان در علم، نمی دانند. (آنها که به دنبال فهم و درک اسرار همه آیات قرآن در پرتو علم و دانش الهی اند) می گویند: ما به همه آن ایمان آورده ایم همه از طرف پروردگار ماست، و جز صاحبان عقل متذکر نمی شوند (و این حقیقت را درک نمی کنند.) [۱]

تعریف محکم و متشابه
[ویرایش]
مراد از آیات محکم، آیاتی است که در معنی آنها یک نوع صراحت و اتقانی وجود دارد که خواننده بدون تردید و اشتباه به معنای آنها پی می برد مثل همین آیه که می فرماید: آیات قرآن بر دو دسته محکم و متشابه هستند، که آیه دلالتی صریح بر معنی خود دارد. و هر کسی که آیه را بخواند و با لغت عربی آشنا باشد بدون تردید معنی آنرا متوجه می شود. اما آیات متشابه، آیاتی هستند که مقصود از آن برای شنونده روشن نیست. و چنان نیست که شنونده به محض شنیدن، معنی آنرا درک کند. بلکه در این که منظور چیست؟، تردید دارد و تردیدش وقتی برطرف می شود که به آیات محکم رجوع نموده و به کمک آنها معنای آیات متشابه را مشخص کند، و در نتیجه همان آیات متشابه نیز محکم می شوند. پس آیات محکم خود بخود محکم هستند و آیات متشابه، بوسیله آیات محکم، محکم می شود. [۲]

 

پانویس
[ویرایش]  
۱.    ↑ آل عمران،آیه ۷،ترجمه آیت الله مکارم شیرازی    
۲.    ↑ - تفسیر نمونه ج ۲/ ص ۴۳۷ به بعد.

کلبی : ابونضر محمد بن سائب

ابونضر محمد بن سائب معروف به ابونضر کلبی (متوفای ۱۴۶) عالم به انساب و مفسری عالی‌قدر در قرن دوم می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ - قول سیوطی
۲ - قول ابن خلکان
۳ - منبع

قول سیوطی

ابونضر محمد بن سائب (متوفای ۱۴۶) عالم به انساب و مفسری عالی قدر است. جلال‌الدین سیوطی می‌گوید: کسی تفسیری به بلندی و پرمحتوایی تفسیر وی ننگاشته است.

قول ابن خلکان
ابن خلکان درباره او می‌گوید:

صاحب تفسیر و عالم به انساب است و در این دو رشته مقام پیشوایی داشت. تفسیر او (نسخه‌های معتبر خطی آن) هم‌چنان در دست است. شرح حال مفصل او هنگام بیان اسناد تفسیری منسوب به ابن عباس (سند نهم) گذشت.

منبع

محمدهادی معرفت، تفسیر و مفسران، ج۱، ص۴۱۷.   

ویرایش 0019

ویرایش 0018

ویرایش 0017

ویرایش 0016

ویرایش 0015